Sâu bệnh hại nhãn thường gặp và biện pháp phòng trừ

Sâu bệnh hại nhãn luôn là nỗi lo lớn của bà con nông dân khi chăm sóc loại cây ăn quả mang lại giá trị kinh tế cao này. Với kinh nghiệm thực tiễn, bài viết này sẽ cung cấp kiến thức chi tiết về sâu bệnh phổ biến, cách nhận biết và biện pháp phòng trừ hiệu quả.

Hãy cùng khám phá để biến vườn nhãn của bạn thành niềm tự hào với trái ngọt, chất lượng cao, nhờ vào công nghệ hiện đại và kỹ thuật canh tác thông minh.

Các loại sâu hại nhãn phổ biến và cách nhận biết

Cây nhãn thường đối mặt với nhiều loại sâu hại nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển và năng suất. Dưới đây, chúng tôi liệt kê 7 loại sâu phổ biến nhất, kèm dấu hiệu nhận biết để bạn kịp thời phát hiện:

• Rệp sáp (Planococcus citri, Pseudococcus sp.): Loài này nhỏ, hình oval, dài 2-4 mm, phủ lớp sáp trắng như bột. Chúng tụ thành đàn trên cành, lá non, chùm quả, đặc biệt vào mùa khô từ tháng 2 đến tháng 5. Dấu hiệu là các đốm trắng và lớp bồ hóng đen do nấm Capnodium từ chất thải. Rệp hút nhựa, làm quả kém ngọt, dễ lây nấm bệnh. Quan sát cuống quả để phát hiện sớm.
• Bọ xít nâu (Tessaratoma papillosa): Trưởng thành dài 20-25 mm, màu nâu vàng, có mùi hôi đặc trưng. Chúng đẻ ổ trứng trắng 10-20 trứng dưới lá, nở sau 9-12 ngày. Bọ xít hút nhựa chồi non, hoa, quả từ tháng 4-6, gây rụng quả non hàng loạt. Nhận biết qua vết chích nâu đen trên quả lớn. Mật độ cao giảm 30-50% năng suất.
• Sâu đục cuống quả (Conopomorpha sinensis): Sâu non trắng đục, đầu nâu, dài 3-5 mm, đục từ cuống vào hạt. Trưởng thành là bướm nhỏ, thân nâu, sải cánh 10-12 mm, đẻ 50-70 trứng gần cuống. Dấu hiệu là phân nhỏ quanh cuống, lỗ đục trên vỏ. Quả non rụng, quả lớn thối, gây hại nặng tháng 7-8. Kiểm tra cuống để phát hiện.
• Sâu đục quả (Conogethes punctiferalis): Trưởng thành là ngài, sải cánh 14-25mm, cánh nâu có chấm đen. Trứng trắng sữa, đẻ trên lá gần quả. Sâu non hồng nhạt, dài 15-22mm, đục thịt quả và hạt, để lại chất thải ở lỗ đục. Quả non khô, quả lớn biến dạng, gây hại tháng 6-9. Nguy hiểm với nhãn tiêu da bò.
• Xén tóc (Apriona germari, Chelidonium argentatum): Sâu non trắng ngà, dài 30-50mm, đục thân, cành từ tháng 5-6. Trưởng thành là bọ cánh cứng, dài 25-40 mm, đẻ trứng vào kẽ vỏ. Dấu hiệu là lỗ tròn, mùn cưa trên thân, cây héo dần. Gây hại từ xuân đến thu, có thể làm cây chết sau 1-2 năm.
• Sâu đục gân lá: Trưởng thành là bướm nhỏ, sải cánh 8-9 mm, cánh nâu có đốm vàng. Sâu non xanh nhạt, dài 5mm, đục gân lá non tháng 8-9. Lá cong, khô nâu, ảnh hưởng ra hoa sau này. Dấu hiệu là gân lá biến màu, cây suy yếu. Quan sát lá non để phát hiện.
• Rầy chổng cánh: Dài 3-5 mm, màu nâu nhạt, cánh dựng đứng, xuất hiện tháng 4-6. Chúng hút nhựa lá, chồi non, gây nốt sần, lá vàng, chồi kém phát triển. Nhận biết qua vết sần và mật ngọt thu hút kiến. Năng suất giảm 20-30% nếu không kiểm soát. Kiểm tra lá non thường xuyên.

Những loại sâu này không chỉ gây thiệt hại trực tiếp mà còn tạo điều kiện cho nấm, vi khuẩn phát triển. Việc nhận biết sớm giúp bạn áp dụng biện pháp phòng trừ kịp thời, bảo vệ vườn nhãn hiệu quả.

Cây nhãn thường bị bệnh gì?

Ngoài sâu hại, cây nhãn dễ mắc bệnh do nấm, vi khuẩn, virus. Dưới đây là 5 bệnh phổ biến:

1. Bệnh phấn trắng: Do nấm Oidium, bệnh làm hoa xoắn vặn, khô cháy, quả non nhỏ, vỏ phủ phấn trắng gần cuống. Quả thối nâu đen từ tháng 6-8, khi độ ẩm trên 80%. Nhận biết qua lớp phấn và mùi thối nhẹ. Bệnh giảm 50% năng suất nếu không kiểm soát. Quan sát hoa, quả non để phát hiện.
2. Bệnh cháy lá: Nấm Pestalotia paraguariensis gây chấm nâu đen trên lá già, lan thành mảng cháy có vân xám. Lá vàng, rụng sớm, xuất hiện hạt bào tử đen. Bệnh phát triển tháng 8-10 ở vườn kém chăm sóc. Nhận biết qua ranh giới rõ giữa vùng bệnh và lá xanh. Ảnh hưởng quang hợp của cây.
3. Bệnh thối bông: Nấm Phytophthora tạo chấm nâu đen trên hoa nở rộ, làm hoa vàng, khô, rụng. Bệnh mạnh khi độ ẩm trên 85%, tháng 3-4 hoặc 7-8. Nhận biết qua mùi hôi nhẹ từ hoa thối. Nếu không xử lý, chùm hoa mất hoàn toàn. Kiểm tra sau mưa để phát hiện sớm.
4. Bệnh thán thư (Colletotrichum gloeosporioides): Hại lá, chồi, hoa, quả non, tạo đốm đen lõm. Lá có mảng nâu sẫm, chồi chết khô, quả rụng từ tháng 3-4. Bệnh mạnh khi trời ẩm, giảm 30-40% năng suất. Nhận biết qua vết đen và rụng bất thường. Theo dõi lúc ra hoa, đậu quả.
5. Bệnh chùn ngọn (chổi rồng): Do nhện hoặc Phytoplasma, làm chồi, lá, hoa chụm lại, không phát triển. Lá nhỏ, méo, quả còi cọc, xuất hiện tháng 2-3, 8-9. Nhận biết qua ngọn co cụm bất thường. Bệnh phổ biến ở vườn lâu năm. Quan sát lộc non để xử lý kịp thời.

Mỗi bệnh đều có dấu hiệu đặc trưng, giúp bạn dễ dàng phân biệt và xử lý đúng cách. Quan sát vườn thường xuyên là chìa khóa để phát hiện sớm và giảm thiệt hại.

Tác hại của sâu bệnh đối với cây nhãn

Sâu bệnh không chỉ làm giảm năng suất mà còn ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe cây nhãn. Chúng khiến cây sinh trưởng kém, lá vàng, hoa và quả non rụng nhiều, thậm chí gây chết cây nếu không kiểm soát. Ví dụ, rệp sáp làm giảm vị ngọt của quả, trong khi sâu đục quả khiến quả thối, mất giá trị thương phẩm. Bệnh phấn trắng hay thối bông có thể phá hủy toàn bộ mùa vụ nếu gặp thời tiết ẩm ướt kéo dài.

Hơn nữa, chất thải từ sâu như rệp sáp tạo môi trường cho nấm bồ hóng phát triển, cản trở quang hợp và làm cây suy yếu dần. Điều này không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn ảnh hưởng đến chất lượng quả, để lại độc tố tiềm ẩn cho người dùng. Hiểu rõ tác hại này, bạn sẽ thấy việc phòng trừ sâu bệnh là yếu tố sống còn để duy trì vườn nhãn bền vững.

Loại sâu nào ít gây hại cho cây nhãn?

Không phải mọi loài sâu đều gây nguy hại nghiêm trọng. Ví dụ, sâu kèn (một loại sâu bướm nhỏ, thường gặp ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long) chủ yếu ăn lá già và không ảnh hưởng lớn đến hoa hay quả. Chúng thường xuất hiện với số lượng ít, không tạo thành dịch, nên ít được xem là mối đe dọa. Tuy nhiên, bạn vẫn nên theo dõi để tránh nhầm lẫn với các loại sâu đục gân lá hoặc sâu non đục quả có màu sắc tương tự.

Biện pháp phòng trừ sâu bệnh hại nhãn hiệu quả

Để bảo vệ cây nhãn, chúng tôi khuyến nghị kết hợp các biện pháp canh tác, sinh học và hóa học. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết từng bước:

Biện pháp canh tác

• Vệ sinh vườn: Cắt tỉa cành già, thu gom lá bệnh, quả rụng và tiêu hủy xa vườn để giảm nguồn lây lan.
• Tạo độ thoáng: Trồng nhãn với mật độ vừa phải, tỉa cành để ánh sáng xuyên qua, giảm độ ẩm – môi trường lý tưởng cho sâu bệnh.
• Tưới và bón phân hợp lý: Bón phân hữu cơ hoai mục (5-10 kg/cây/năm) và phân kali (1-2 kg/cây) để tăng sức đề kháng cho cây. Tránh bón thừa đạm gây yếu cây.

Biện pháp sinh học

• Bảo vệ thiên địch: Khuyến khích sự phát triển của ong ký sinh (như Chelonus sp.) và bọ mắt vàng để tiêu diệt sâu non.
• Sử dụng tỏi: Nghiền 100g tỏi, ngâm với 1 lít nước trong 24 giờ, pha loãng 10 lần rồi phun lên cây để xua đuổi rệp sáp và bọ xít.

Biện pháp hóa học

• Thuốc trừ sâu: Sử dụng thuốc sinh học như Bacillus thuringiensis (Thuricide HP, 20g/8 lít nước) hoặc hóa học như Alpha-cypermethrin (Trebon 10EC, 15ml/8 lít) theo nguyên tắc 4 đúng (đúng thuốc, đúng liều, đúng lúc, đúng cách).
• Thuốc trị bệnh: Phun Mancozeb (20g/8 lít) cho bệnh cháy lá, Ridomil Gold (25g/10 lít) cho bệnh thối rễ, cách ly ít nhất 10 ngày trước thu hoạch.

Công nghệ máy bay phun thuốc – Giải pháp hiện đại cho sâu bệnh hại nhãn

Để nâng cao hiệu quả phòng trừ, Cánh Diều Việt giới thiệu công nghệ máy bay phun thuốc – xu hướng tiên tiến trong nông nghiệp hiện đại. Máy bay không người lái như DJI Agras T50 giúp phun thuốc đều, tiết kiệm 30% lượng thuốc và giảm 90% thời gian so với phương pháp thủ công. Với tải trọng 50 kg và bình chứa 40 lít, thiết bị này phù hợp cho cả vườn nhãn lớn.

Đặc biệt, bạn có thể kiểm soát liều lượng chính xác, hạn chế tồn dư thuốc trên quả, đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng và môi trường. Hãy tưởng tượng vườn nhãn của bạn được bảo vệ toàn diện chỉ trong vài giờ thay vì mất hàng tuần lao động vất vả. Để trải nghiệm thực tế, hãy đăng ký ngay tại https://canhdieuviet.vn/dang-ky-demo/ để chứng kiến sức mạnh của DJI Agras T50 tại chính vườn nhà bạn.

Bà con quan tâm đến các sản phẩm máy bay phun thuốc trừ sâu bệnh, vui lòng liên hệ với Cánh Diều Việt qua số hotline 05 6655 8899 để được hỗ trợ và tư vấn cụ thể nhé!

Bài viết liên quan: 

• Sâu Bệnh Hại Dưa Hấu Và Cách Phòng Trừ Hiệu Quả Nhất 2023
• Sâu Bệnh Trên Cây Súp Lơ Và Biện Pháp Phòng Trừ
• Tổng Hợp Các Bệnh Trên Cây Mít Và Cách Phòng Trừ Hiệu Quả