Các loại sâu bệnh hại lúa thường gặp

Với điều kiện thời tiết diễn biến bất thường thời gian gần đây đã khiến các loại sâu bệnh hại lúa sinh sôi và phát triển. Vậy có những loại sâu bệnh hại nào thường gặp, cách phòng trừ hiệu quả nhất? Bà con hãy cùng Cánh Diều Việt tìm hiểu cụ thể trong bài viết này nhé!

Sâu cuốn lá nhỏ – Kẻ thù của lá lúa

Sâu cuốn lá nhỏ (Cnaphalocrocis medinalis) gây hại từ giai đoạn đẻ nhánh đến ngậm sữa, đặc biệt phát triển mạnh trong điều kiện độ ẩm cao, mưa nắng xen kẽ. Sâu non ăn nhu mô lá, để lại vệt trắng dài, cuốn lá thành tổ, làm giảm khả năng quang hợp. Ruộng bón nhiều đạm, gieo sạ dày thường bị ảnh hưởng nặng hơn.

Biện pháp phòng trừ:

• Làm sạch cỏ dại quanh bờ ruộng để hạn chế nơi trú ẩn của sâu.
• Bón phân NPK cân đối, tránh bón thừa đạm hoặc bón muộn.
• Thăm ruộng thường xuyên, phun thuốc như Vithadan 95WP (20g/bình 16 lít nước) khi sâu non tuổi 1-2, vào sáng sớm hoặc chiều mát.

Sâu phao hại lúa – Gây hại đặc trưng ruộng nước

Sâu phao chỉ xuất hiện trên ruộng lúa nước, không gây hại lúa cạn. Sâu non cuốn lá thành phao, gặm diệp lục, làm ngọn lá trắng dần. Dù cây có thể hồi phục, thời gian sinh trưởng kéo dài thêm 7-10 ngày.

Biện pháp phòng trừ:

• Cho nước ngập ruộng, dùng rổ vớt phao sâu.
• Thoát nước ruộng 3-5 ngày để hạn chế sâu phát triển, nhưng cần kiểm soát cỏ dại.

Sâu đục thân – Phá hoại từ bên trong

Sâu đục thân (Scirpophaga incertulas) tấn công từ mạ đến trổ bông, đục vào thân lúa, làm héo nõn hoặc gây bạc bông. Loài này thường xuất hiện mạnh vào vụ mùa, đặc biệt ở các tỉnh miền Nam nơi khí hậu ấm nóng.

Biện pháp phòng trừ:

• Cày lật gốc rạ, phơi ải sau thu hoạch để diệt nhộng.
• Theo dõi bướm rộ, phun thuốc như Bestox 5EC (700ml/ha) sau 5-7 ngày khi mật độ ổ trứng đạt 0,3-0,5 ổ/m².
• Nếu mật độ cao, phun lần hai cách lần đầu 4-5 ngày.

Các loại côn trùng chích hút gây hại lúa

Rầy nâu – Nguy cơ cháy rầy và bệnh virus

Rầy nâu (Nilaparvata lugens) chích hút nhựa cây, gây cháy rầy khi mật độ vượt 3000 con/m², đồng thời là trung gian truyền bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá. Chúng phát triển mạnh vào mùa xuân (tháng 5) và vụ mùa (tháng 9-10), đặc biệt ở giai đoạn lúa trổ và ngậm sữa.

Biện pháp phòng trừ:

• Gieo sạ đồng loạt, mật độ vừa phải (100-120kg giống/ha).
• Sử dụng giống kháng rầy, bón phân cân đối, tăng phân kali.
• Phun thuốc nội hấp như Chess 50WG (0,2-0,3g/lít nước) khi mật độ rầy cám từ 18-27 con/khóm.

Bọ trĩ – Tấn công lúa non

Bọ trĩ (Stenchaetothrips biformis) gây hại ở giai đoạn mạ và đẻ nhánh, làm lá quăn, vàng úa, đặc biệt trong điều kiện khô hạn. Lúa gieo thẳng thường bị nặng hơn lúa cấy.

Biện pháp phòng trừ:

• Giữ nước trong ruộng, làm sạch cỏ môi – nơi trú ẩn của bọ trĩ.
• Quét tay ướt trên ngọn lúa để kiểm tra mật độ, phun Hopsan 75EC (15-20ml/bình 16 lít) khi cần.

Rầy lưng trắng – Truyền bệnh lùn sọc đen

Rầy lưng trắng hút nhựa từ dảnh và lá, làm giảm số bông, tăng hạt lép, đồng thời truyền bệnh lùn sọc đen. Ruộng bón thừa đạm, cấy dày là điều kiện lý tưởng cho loài này.

Biện pháp phòng trừ:

• Nghỉ giữa vụ 20-30 ngày để cắt đứt vòng đời rầy.
• Phun Ba Đăng 500WP khi mật độ >50 con/khóm ở giai đoạn đẻ nhánh, hoặc Excel Basa 50EC ở giai đoạn ngậm sữa.

Các loại bệnh hại lúa phổ biến

Bệnh đạo ôn – Mối nguy lớn cho lá và bông

Bệnh đạo ôn (Pyricularia oryzae) gây vết thoi xám trắng trên lá, nâu đen trên cổ bông, làm lép bông hoặc gãy bông. Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện độ ẩm >90%, nhiệt độ 24-28°C, thường vào vụ Đông Xuân.

Biện pháp phòng trừ:

• Xử lý rơm rạ, ngâm giống trong nước ấm (54°C) 10 phút.
• Bón phân kali để tăng sức đề kháng, phun Fujione (20-25ml/bình 25 lít) trước và sau trổ.

Bệnh vàng lùn – Hậu quả từ rầy nâu

Bệnh vàng lùn khiến cây lùn, lá vàng, do virus từ rầy nâu truyền sang. Nếu không kiểm soát, cả ruộng có thể lụi dần.

Biện pháp phòng trừ:

• Sử dụng giống kháng rầy, nhổ bỏ cây bệnh ngay khi phát hiện.
• Theo dõi và quản lý rầy nâu chặt chẽ.

Bệnh khô vằn – Vết vằn da hổ

Bệnh khô vằn (Rhizoctonia solani) tạo vết vằn màu lục tối hoặc xám nhạt trên bẹ lá, lan thành dạng da hổ, gây chết lá khi nặng. Bệnh phát triển mạnh ở nhiệt độ 24-32°C, độ ẩm cao.

Biện pháp phòng trừ:

• Làm sạch cỏ dại, bón phân cân đối, tránh bón thừa đạm.
• Phun Valivithaco 3SL khi tỷ lệ bệnh đạt 10% dảnh, vào sáng sớm.

Bệnh bạc lá – Cháy bìa lá nghiêm trọng

Bệnh bạc lá (Xanthomonas oryzae) làm lá vàng trắng từ bìa, lan rộng, gây lép hạt (>50% năng suất), thường xuất hiện khi mưa to, gió lớn.

Biện pháp phòng trừ:

• Chọn giống kháng bệnh, bón đủ lân và kali.
• Thay nước ruộng, phun Kamsu 2SL khi bệnh mới xuất hiện, bổ sung A-V-T Vil 5SC sau trổ.

Bệnh thán thư – Đốm nâu trên lá và hạt

Bệnh thán thư trên lúa do nấm Colletotrichum spp. gây ra, thường xuất hiện trên lá, bẹ lá và hạt lúa. Triệu chứng bao gồm các đốm nhỏ màu nâu hoặc đen, lan rộng thành mảng lớn, làm lá khô và hạt lép. Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện ẩm ướt, nhiệt độ 25-30°C, đặc biệt ở giai đoạn lúa trổ bông đến chín sữa. Nếu không kiểm soát, bệnh có thể làm giảm năng suất từ 15-20%.

Biện pháp phòng trừ:

• Vệ sinh đồng ruộng, loại bỏ tàn dư cây trồng sau thu hoạch.
• Bón phân cân đối, tránh bón thừa đạm tạo điều kiện cho nấm phát triển.
• Phun thuốc như Antracol 70WP (1,5-2kg/ha) hoặc Carbenzim (500g/ha) khi phát hiện đốm nâu đầu tiên, ưu tiên phun vào chiều mát để thuốc thẩm thấu tốt.

Bên cạnh đó, các bệnh hại khác trên lúa như đốm sọc vi khuẩn trên lúa, lùn xoắn lá và bệnh tiêm hạch trên lúa… cũng thường xuyên xuất hiện. Để đối phó với chúng cần thăm đồng thường xuyên để phát hiện và xử lý kịp thời và đưa ra biện pháp xử lý kịp thời.

Để phòng tránh và kiểm soát sâu bệnh hại một cách hiệu quả, nhanh chóng, và tiết kiệm chi phí, việc sử dụng máy bay phun thuốc trừ sâu là một giải pháp được rất nhiều bà con nông dân hiện nay tin dùng.

Điều này giúp đảm bảo rằng thuốc trừ sâu được phân phối đồng đều trên diện tích rộng, ngăn chặn sự lây lan của sâu bệnh một cách hiệu quả. Đồng thời, việc này cũng giúp tối ưu hóa sự hiệu quả của quá trình phun thuốc, giảm thiểu lãng phí và chi phí liên quan đến việc bảo vệ cây lúa.

Hy vọng bài viết đã cung cấp đầy đủ thông tin cho bạn về các loại sâu bệnh hại lúa. Nếu có bất kỳ câu hỏi thắc mắc có thể liên hệ ngay hotline 05 6655 8899 để được Cánh Diều Việt tư vấn nhiệt tình và hỗ trợ nhanh nhất.

Xem thêm:

• Sâu Bệnh Hại Cây Trồng Và Cách Phòng Trừ Hiệu Quả Nhất
• Biện Pháp Phòng Trừ Sâu Bệnh Hại Hiệu Quả Cao
• Sâu Bệnh Hại Cây Mận & Biện Pháp Phòng Trừ Hiệu Quả