Sâu bệnh hại cà phê

Sâu bệnh hại cà phê là một trong những nguyên nhân chính khiến vườn cây giảm năng suất, ảnh hưởng đến chất lượng hạt và làm tăng chi phí canh tác. Từ rệp sáp, mọt đục quả, sâu đục thân đến bệnh gỉ sắt, nấm hồng… mỗi loại đều có cơ chế gây hại riêng và cần phương pháp xử lý khác nhau.

Cánh Diều Việt mang đến giải pháp thực tiễn – từ nhận diện đúng loại bệnh, lựa chọn thuốc hợp lý đến ứng dụng công nghệ hiện đại. Bài viết này là bản hướng dẫn toàn diện giúp bà con chủ động phòng trừ sâu bệnh hiệu quả, canh tác bền vững, tiết kiệm chi phí, và gia tăng lợi nhuận.

Một số loại sâu hại cây cà phê thường gặp

Rệp sáp (Pseudococcus spp.)

Nhận biết: Rệp sáp để lại dấu hiệu rõ trên chùm quả, lá và rễ. Trên quả và lá, bạn thấy lớp nấm muội đen dày đặc, quả chuyển vàng, khô héo, rụng sớm. Ở rễ, cây còi cọc, lá úa vàng dần từ gốc lên ngọn, rễ chính phủ sáp trắng, đôi khi có “măng-sông” do nấm cộng sinh. Rệp trưởng thành hình bầu dục, phủ sáp trắng xốp, rệp non màu hồng, dễ thấy khi lật lá hoặc đào nhẹ quanh gốc. Triệu chứng nặng nhất vào mùa mưa (tháng 6-9).

Cách phòng trị: Kiểm tra vườn hàng tuần vào mùa mưa để phát hiện sớm. Cắt bỏ cành bị hại khi mật độ rệp thấp, đốt tiêu hủy ngay. Phun Chlorpyrifos Ethyl (Lorsban 30EC, 30-40ml/16 lít nước) hoặc Imidacloprid (Confidor 100SL, 20-25ml/10 lít nước) đều lên chùm quả và vùng rễ. Nếu rệp hại rễ nặng (>100 con/gốc), đào bỏ cây, xử lý đất bằng vôi bột (1kg/hố) trước khi trồng lại.

Mọt đục quả (Hypothenemus hampei)

Nhận biết: Quả cà phê bị mọt đục có lỗ tròn nhỏ (1mm) gần núm hoặc giữa quả, dễ thấy khi kiểm tra kỹ. Bổ quả ra, phôi nhũ bị ăn rỗng, chuyển màu đen, có rãnh nhỏ do mọt đẻ trứng, mất 1-2 nhân mỗi quả. Triệu chứng xuất hiện quanh năm, nặng từ tháng 4-12, bắt đầu từ quả khô sót lại sau thu hoạch lan sang quả chín.

Cách phòng trị: Thu gom quả khô dưới đất và trên cây sau thu hoạch, đốt tiêu hủy để cắt nguồn lây lan. Phun Cypermethrin (SecSaigon 50EC, 20-25ml/10 lít nước) vào tháng 4-6 khi quả xanh già, lặp lại sau 30 ngày nếu cần. Bảo quản hạt ở độ ẩm dưới 13% để ngăn mọt phát triển trong kho.

Sâu đục thân mình trắng (Xylotrechus quadripes)

Nhận biết: Thân cây có lỗ nhỏ tròn (2-3mm), thường gần gốc hoặc cành cấp 1, lá phía trên vàng úa, cành héo dần, cây dễ gãy gục ở đoạn bị đục. Chẻ thân thấy sâu non trắng ngà, dài 30-50mm, hoặc mạt gỗ do sâu đùn ra. Triệu chứng rõ nhất vào tháng 4-5 và 10-11, đặc biệt trên cà phê chè ở vườn ít tán che.

Cách phòng trị: Kiểm tra thân định kỳ vào mùa khô và cuối mùa mưa. Cắt đoạn thân bị hại (cách lỗ 10-15cm), đốt ngay để loại bỏ sâu. Phun Diazinon (Diazan 50EC, 25-30ml/10 lít nước) khi phát hiện lỗ đục đầu tiên. Trồng cây che bóng như muồng để giảm ánh sáng, hạn chế sâu trưởng thành đẻ trứng.

Rệp vảy xanh (Coccus viridis) và Rệp vảy nâu (Saissetia hemisphaerica)

Nhận biết: Lá non, chồi non và quả non phủ nấm muội đen, làm giảm quang hợp, cây phát triển kém, lá cong queo. Rệp vảy xanh thân mềm, màu vàng xanh; rệp vảy nâu có vỏ nâu hình bán cầu, dài 2-3mm, dễ thấy khi lật lá. Kiến thường xuất hiện gần đó, triệu chứng nặng quanh năm, đặc biệt tháng 1-6 (mùa khô).

Cách phòng trị: Làm sạch cỏ dại quanh gốc để giảm nơi trú ẩn của kiến. Phun Profenofos (Polytrin P 440EC, 30-40ml/16 lít nước) khi rệp mới xuất hiện, tập trung vào lá và chồi non. Khuyến khích thiên địch như bọ rùa đỏ bằng cách hạn chế thuốc hóa học khi không cần thiết.

Mọt đục cành (Xyleborus morstatti)

Nhận biết: Cành tơ héo qua 3 giai đoạn: lá rụng gần lỗ đục (1mm) dưới cành, cành chỉ còn vài lá đầu, rồi chết khô hoàn toàn. Bên trong cành có sâu non trắng kem hoặc nấm Ambrosia do mọt mang vào. Triệu chứng rõ từ tháng 9-12, đặc biệt trên cây 2-3 năm tuổi.

Cách phòng trị: Cắt cành bị hại (cách lỗ 8-10cm), đốt ngay để loại bỏ tổ mọt. Phun Abamectin (Tungatin 3.6EC, 20-25ml/10 lít nước) khi thấy dấu hiệu đầu tiên. Tạo tán thông thoáng, tránh vườn rậm rạp để giảm điều kiện phát triển của mọt.

Kiến đen hại cà phê

Nhận biết: Kiến đen (thường là kiến Argentine hoặc kiến lửa nhỏ) không trực tiếp hại cây nhưng cộng sinh với rệp sáp, rệp vảy, bảo vệ rệp và giúp rệp lây lan. Bạn thấy đàn kiến di chuyển trên cành, lá, gần vùng có nấm muội đen hoặc chất mật ngọt do rệp tiết ra. Triệu chứng rõ quanh năm, nặng khi rệp bùng phát (tháng 1-9).

Cách phòng trị: Làm sạch cỏ dại và chất hữu cơ quanh gốc để giảm nơi trú ẩn của kiến. Dùng bẫy keo dính (keo chuột trộn Diazinon, bôi quanh gốc cách đất 10-20cm) để ngăn kiến leo cây. Phun Chlorpyrifos Ethyl (Pyrinex 20EC, 30-40ml/16 lít nước) khi mật độ kiến cao, kết hợp xử lý rệp để cắt nguồn thức ăn của kiến.

H3: Bệnh hại cà phê cần chú ý

Bệnh gỉ sắt (Hemileia vastatrix)

Nhận biết: Mặt dưới lá có đốm tròn nhỏ màu vàng trông như những giọt dầu, giữa những vết bệnh sẽ xuất hiện lớp bột màu vàng cao, đây chính là bào tử của nấm gỉ sắt. Khi vết bệnh dần chuyển sang màu trắng, từ trung tâm ra ngoài và cuối cùng là những vết cháy màu nâu đen trên lá. Những vết này có thể liên kết với nhau dẫn đến việc cháy toàn bộ lá. Bệnh hại nặng sẽ khiến cây cà phê bị hết lá, khô cành, năng suất kém và chết.

Cách phòng trị: Tỉa cành tạo tán thoáng, bón 20kg phân chuồng + 1kg NPK/gốc/năm để tăng sức đề kháng. Phun Hexaconazole (Anvil 5SC, 40-60ml/16 lít nước) tháng 6-7, lặp lại 2-3 lần cách 7-10 ngày. Dùng giống kháng bệnh như Catimor nếu trồng mới.

Bệnh khô cành khô quả (Colletotrichum spp.)

Nhận biết: Lá có đốm nâu đen lan từ mép vào, cành và quả xuất hiện vết nâu lõm, khô dần, rụng sớm. Bệnh nặng làm cành trơ trụi, quả rụng non, từ tháng 5-12, đỉnh điểm tháng 9-11 khi mưa nhiều.

Cách phòng trị: Cắt cành bệnh, đốt tiêu hủy, bón phân đầy đủ để cây khỏe mạnh. Phun Propineb (Antracol 70WP, 25-30g/10 lít nước) tháng 6-8, lặp lại sau 15 ngày nếu cần. Tạo tán thoáng để giảm độ ẩm.

Bệnh nấm hồng (Corticium salmonicolor)

Nhận biết: Cành mang quả có lớp phấn trắng nhỏ, sau chuyển hồng, chạy dọc mặt dưới, làm quả rụng, cành chết khô. Triệu chứng rõ từ tháng 6-10, cao điểm tháng 9, ở độ ẩm cao và ánh sáng mạnh.

Cách phòng trị: Kiểm tra đầu mùa mưa, cắt cành bệnh đốt ngay. Phun Validamycin (Validacin 3SL, 25-30ml/10 lít nước) khi thấy phấn hồng, lặp lại sau 15 ngày. Tạo tán thoáng để giảm độ ẩm.

Bệnh thán thư (Colletotrichum spp.)

Nhận biết: Lá có đốm cháy đen từ mép, quả có vết nâu lõm gần cuống hoặc giữa quả, thối đen, rụng sớm. Bệnh nặng làm khô cành, từ tháng 5-12, đỉnh điểm tháng 9-11 khi mưa kéo dài.

Cách phòng trị: Tạo tán thoáng, bón phân cân đối (20kg phân chuồng/gốc). Phun Azoxystrobin + Difenoconazole (Camilo 150SC, 20-25ml/10 lít nước) tháng 6-8, lặp lại sau 15 ngày nếu cần.

Bệnh thối rễ tơ (Tuyến trùng Pratylenchus coffea và nấm Fusarium spp.)

Nhận biết: Rễ tơ thối đen từ chóp vào, cây vàng lá từ gốc lên, sinh trưởng chậm, dễ chết nếu nặng. Triệu chứng từ tháng 9 đến mùa khô, trên cả cà phê kinh doanh và kiến thiết cơ bản.

Cách phòng trị: Bón phân hữu cơ (20kg/gốc/năm) và Trichoderma (50g/gốc) để cải tạo đất. Phun Cuprous Oxide (Norshield 58WP, 30-40g/10 lít nước) cho cây nhẹ, đào đốt cây nặng, xử lý đất bằng vôi (1kg/hố).

Thời điểm phun thuốc cho cây cà phê để đạt hiệu quả cao

Phun thuốc đúng thời điểm giúp kiểm soát sâu bệnh hiệu quả. Dưới đây là bảng thời gian lý tưởng:

Mẹo: Phun sáng sớm hoặc chiều mát, trời khô ráo, để thuốc thẩm thấu tốt.

Cách phòng trừ sâu bệnh hại cà phê từng bước chi tiết

1. Theo dõi: Kiểm tra vườn hàng tuần, nhận diện nấm muội đen, lỗ đục, phấn hồng.
2. Canh tác: Tỉa cành, làm cỏ, bón 20kg phân chuồng + 1kg NPK/gốc/năm.
3. Thuốc: Dùng Chlorpyrifos Ethyl, Hexaconazole theo liều lượng trên.
4. Công nghệ: Dùng máy bay DJI Agras T50, đăng ký tại https://canhdieuviet.vn/dang-ky-demo/.

Thời gian và cách thu hoạch cà phê để giảm sâu bệnh

• Thời gian: Tháng 10-12, khi 90% quả chín đỏ.
• Cách thu hoạch: Hái quả chín, thu gom quả khô đốt tiêu hủy, vệ sinh dụng cụ.

Biện pháp nâng cao hiệu quả phòng trừ sâu bệnh hại cà phê

Để có thể phòng trừ tốt sâu bệnh hại cà phê, khi trồng bà con lựa chọn những giống cây con khỏe mạnh, có khả năng chống sâu bệnh tốt và chăm sóc cây sinh trưởng tốt để tăng sức đề kháng cho cây. Nên cung cấp đầy đủ nước và dinh dưỡng cho cây. Đồng thời tạo tán, tỉa cành thông thoáng để có thể hạn chế sâu trưởng thành đẻ trứng.

Người nông dân cần cung cấp đầy đủ nước và dinh dưỡng cho cây cà phê. Ngoài ra, nên sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật để xử lý triệt để từng loại sâu bệnh hại cà phê. Và giải pháp tốt nhất lúc này là máy bay xịt thuốc nông nghiệp không người lái.

Hiện nay, các sản phẩm máy bay phun thuốc DJI Agras T20P, DJI Agras T30, DJI Agras T40,… đang được phân phối chính hãng tại Cánh Diều Việt.

https://www.youtube.com/watch?v=L6Us4AMysHY&t

Bà con quan tâm đến sản phẩm vui lòng liên hệ ngay với chúng tôi qua số hotline 05 6655 8899 để được hỗ trợ và báo giá máy bay xịt thuốc trừ sâu nhanh nhé!

Bài viết tham khảo:

• “Sâu bệnh chính hại cà phê và biện pháp phòng trừ” – Cổng thông tin điện tử Lâm Đồng
  https://khuyennong.lamdong.gov.vn/ky-thuat-trong-trot/ki-thuat-trong-cay2/801-sau-benh-chinh-hai-ca-phe-a-bien-phap-phong-tru

Bài viết liên quan: 

• Sâu Bệnh Hại Cây Ăn Quả Và Biện Pháp Phòng Trừ Hiệu Quả
• Sâu Bệnh Hại Dưa Chuột Và Biện Pháp Phòng Trừ Tốt Nhất 2023
• Các Loại Sâu Bệnh Trên Cây Na Và Cách Phòng Trừ Hiệu Quả