Trong lĩnh vực nông nghiệp, phân bón hữu cơ là loại phân bón có nguồn gốc từ hợp chất hữu cơ, chứa đựng nhiều dinh dưỡng khoáng, vitamin và axit amin có lợi cho cây trồng và rau củ. Sử dụng phân hữu cơ một cách hiệu quả giúp tăng năng suất và sản lượng cho vườn trồng.
Bằng cách hiểu rõ tính chất của phân bón hữu cơ, bạn có thể sử dụng chúng một cách hiệu quả và đem lại lợi ích tốt cho cây trồng. Hãy cùng Cánh Diều Việt tìm hiểu sâu hơn về loại phân bón này!
Phân bón hữu cơ là gì?
Phân bón hữu cơ là loại phân bón có nguồn gốc đa dạng, chia thành 5 nhóm chính: từ động vật, từ thực vật, vi sinh vật, sinh vật biển và hỗn hợp. Sử dụng phân bón hữu cơ trong nông nghiệp mang lại nhiều lợi ích quan trọng. Điều này góp phần tăng cường độ phì nhiêu của đất, cải tạo đất một cách hiệu quả và khôi phục lại lượng hữu cơ đã bị mất trong đất. Đây là một giải pháp quan trọng giúp nền nông nghiệp phát triển một cách bền vững.
Đặc điểm phân bón hữu cơ
Phân bón có nhiều nguồn khác nhau như phân chuồng, phân rác, than bùn và các tài nguyên tự nhiên khác. Các thành phần trong phân bón hữu cơ bao gồm dinh dưỡng khoáng, vitamin và axit amin có lợi cho cây trồng, giúp tăng năng suất và sản lượng trong nông nghiệp.
Một đặc điểm nổi bật của phân bón hữu cơ là cần phải chế biến trước khi sử dụng để đảm bảo quá trình phân hủy, đặc biệt đối với phân chuồng, phân rác và than bùn vì chúng thường còn tươi. Phân bón chưa được chế biến có thể gây chậm hấp thu và chứa nhiều thành phần có thể gây ô nhiễm đất và gây ngộ độc cho cây trồng.
Phân hữu cơ thường được sử dụng làm phân lót trước khi gieo trồng hoặc trước khi cây phát triển mạnh, đồng thời cũng có thể sử dụng trước khi cây ra hoa đối với cây trồng lâu năm. Sự đa dạng của các loại phân hữu cơ được phân biệt thông qua thành phần và hàm lượng các dưỡng chất, cho phép lựa chọn phù hợp với nhu cầu của từng loại cây trồng.
Phân bón hữu cơ được chế biến từ nhiều nguồn nguyên liệu khác nhau và bổ sung bởi vi sinh vật có khả năng cố định đạm và phân hủy cellulose. Các vi sinh vật này đóng vai trò quan trọng trong quá trình phân giải chất hữu cơ từ tình trạng khó tiêu sang dễ tiêu, đồng thời đối kháng và tiêu diệt những loại vi sinh vật có hại cho đất và cây trồng.
Nhờ những đặc điểm này, phân bón hữu cơ là một lựa chọn tốt và bền vững trong nông nghiệp, giúp duy trì tính cân bằng tự nhiên và hỗ trợ phát triển bền vững của cây trồng.
Phân loại phân bón hữu cơ
Phân bón hữu cơ được chia thành hai nhóm chính dựa vào nguồn gốc: phân bón hữu cơ công nghiệp và phân bón hữu cơ truyền thống.
Phân bón hữu cơ công nghiệp
Phân bón hữu cơ công nghiệp là những loại phân bón được chế biến từ nguồn hữu cơ có nguồn gốc đa dạng, với quy trình sản xuất công nghiệp và quy mô lớn, có thể lên đến hàng ngàn tấn. Các nhà sản xuất áp dụng các tiến bộ khoa học và kỹ thuật để cải thiện chất lượng và mức dưỡng chất của phân bón, vượt trội hơn so với nguyên liệu đầu vào và các loại phân bón hữu cơ truyền thống.
Phân hữu cơ vi sinh
Phân hữu cơ vi sinh là loại phân bón hữu cơ chứa một hoặc nhiều loại vi sinh vật có lợi như vi khuẩn và vi nấm, với nhiều nhóm chức năng như vi sinh vật ký sinh, vi sinh vật cố định đạm, vi sinh vật phân giải chất hữu cơ, vi sinh vật đối kháng và vi sinh vật phân hủy xenlulo.
Ưu điểm
Phân bón hữu cơ vi sinh là bổ sung và thúc đẩy hệ sinh vật đất phát triển, giúp phân giải các chất cây trồng khó hấp thu thành dạng dễ hấp thu cho cây, đặc biệt là đạm. Nó cũng khống chế các mầm bệnh tồn tại trong đất và gia tăng hiệu quả hấp thu phân bón.
Tuy nhiên, phân hữu cơ vi sinh có một số nhược điểm
- Loại phân này chỉ cung cấp một lượng vừa đủ hoặc đôi khi không cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cho cây trồng, vì vi sinh vật chủ yếu tập trung vào mục tiêu phân giải và hỗ trợ sinh vật đất.
- Nó cũng có thể không cân đối và cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng.
- Mỗi loại phân hữu cơ vi sinh thích hợp với một nhóm cây trồng cụ thể và có hạn sử dụng riêng. Ví dụ, phân vi sinh cố định đạm chỉ phù hợp để bón cho nhóm cây họ đậu.
Phân hữu cơ sinh học
Phân bón hữu cơ sinh học là loại phân bón có thành phần chứa trên 22% chất hữu cơ. Nó được chế biến từ các loại nguyên liệu hữu cơ được pha trộn và xử lý bằng quá trình lên men, cộng thêm vi sinh vật có lợi để nâng cao và cân bằng hàm lượng các chất dinh dưỡng quan trọng cho cây trồng.
Ưu điểm:
- Cung cấp đầy đủ và cân đối các chất dinh dưỡng khoáng cần thiết cho cây trồng.
- Sử dụng được cho mọi giai đoạn của cây trồng.
- Giúp cải tạo đất và ngăn chặn xói mòn đất.
- Cung cấp vi sinh vật giúp hấp thu dễ dàng các chất dinh dưỡng từ đất.
- Tăng sức đề kháng tự nhiên và sức chống chịu của cây trồng với sâu bệnh.
Nhược điểm:
- Giá thành thường cao hơn so với các loại phân bón khác. Tuy nhiên, đáng giá vì đem lại năng suất và chất lượng nông sản tốt hơn.
Phân hữu cơ khoáng
Phân hữu cơ khoáng là loại phân bón hữu cơ được phối trộn thêm các nguyên tố khoáng vô cơ như N, P, K. Hàm lượng tổng các chất vô cơ này trong phân thường từ 8-18%, và phân có ít nhất 15% thành phần là các chất hữu cơ.
Ưu điểm:
- Cung cấp hàm lượng dưỡng chất khoáng cao cho cây trồng.
Nhược điểm của phân hữu cơ khoáng:
- Bón thời gian lâu sẽ không tốt cho đất và hệ sinh vật đất.
Phân hữu cơ truyền thống
Bao gồm các loại phân bón hữu cơ tự nhiên, thường được sử dụng từ lâu đời trong nông nghiệp, bao gồm:
- Phân rác: Phân bón được sản xuất từ chất thải hữu cơ của con người, như vỏ trái cây, vỏ trứng, và các chất hữu cơ khác.
- Phân xanh: Là phân bón được chế biến từ các tài nguyên cây trồng và thực vật, chẳng hạn như cây cỏ cắt tỉa, lá cây phụ mục, cỏ khô, v.v.
- Phân chuồng: Là phân bón được thu thập từ phân của động vật, chẳng hạn như gia súc, gia cầm, và lợn.
Lợi ích của phân bón hữu cơ cho cây
Phân bón hữu cơ mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho cây trồng và môi trường nông nghiệp, bao gồm:
- Cung cấp chất dinh dưỡng tự nhiên: Phân bón hữu cơ là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng tự nhiên cho cây trồng, bao gồm các yếu tố vi lượng, vitamin, axit amin và các khoáng chất thiết yếu. Điều này giúp cải thiện sức khỏe cây, tăng cường sự phát triển và sản xuất nông sản.
- Cải tạo đất: Phân bón hữu cơ có khả năng cải tạo đất bằng cách cung cấp hữu cơ, cải thiện cấu trúc đất, tăng khả năng thoát nước và giữ nước trong đất. Điều này giúp nâng cao độ phì nhiêu của đất, cải thiện độ tơi xốp và khả năng hấp thu chất dinh dưỡng của cây.
- Hỗ trợ vi sinh vật có lợi: Phân bón hữu cơ chứa các loại vi sinh vật có lợi như vi khuẩn, nấm, và vi ký sinh, giúp cải thiện hoạt động sinh học trong đất. Vi sinh vật này giúp phân giải chất hữu cơ và khoáng chất thành dạng dễ hấp thu cho cây trồng, hạn chế sự phát triển của các vi khuẩn gây hại và tăng cường khả năng đề kháng tự nhiên của cây trước các bệnh hại.
- Bảo vệ môi trường: Phân bón hữu cơ không sử dụng hóa chất tổng hợp như phân bón hóa học, giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường và bảo vệ sức khỏe con người. Nó hỗ trợ xây dựng môi trường nông nghiệp bền vững và giữ gìn tính đa dạng sinh học.
- Tăng năng suất và chất lượng nông sản: Sử dụng phân bón hữu cơ hợp lý giúp tăng năng suất và cải thiện chất lượng nông sản. Các cây trồng được nuôi dưỡng bằng phân hữu cơ thường cho ra sản lượng cao hơn và trái cây, rau củ có hương vị ngon hơn.
Cách sử dụng phân bón hữu cơ cho cây trồng
Đối với cách bón phân hữu cơ truyền thống
Phân hữu cơ truyền thống được lấy từ nguồn gốc chất thải động vật, bùn, rác thải hữu cơ,… và được ủ theo phương pháp truyền thống, yêu cầu phải chờ đến khi phân hoai mục mới có thể sử dụng được.
Trong quá trình ủ phân, bạn có thể sử dụng các chế phẩm ủ phân như EM (Effective Microorganisms), Trichoderma,… để giảm sự hình thành của nấm gây hại, thúc đẩy quá trình phân hủy và tăng hiệu quả.
Loại phân bón hữu cơ truyền thống này đạt hiệu quả tốt nhất khi sử dụng để bón lót vào đất. Thời điểm lý tưởng để bón là trước khi trồng cây khoảng 15 ngày. Bởi vì loại phân này phân hủy chậm và lâu tan, bạn cần bón trước vào đất.
Khi bón phân hữu cơ truyền thống, bạn có thể áp dụng các phương pháp sau:
- Rải phân theo hàng: Rải phân theo hàng cây trồng, để phân tiếp xúc trực tiếp với hệ rễ khi cây phát triển.
- Đổ phân vào trong hố: Đào hố và đổ phân vào đáy hố, sau đó lấp đất lại.
- Xới đất trộn đều: Xới đất sâu và trộn đều phân với lớp đất trên.
- Xới đất lên và rải phân: Xới đất lên từ đáy hố lên trên cùng và rải phân khắp bề mặt đất.
Sau khi bón phân, đợi khoảng 15 ngày để các chất dinh dưỡng trong phân hữu cơ truyền thống tan hết trong đất, cây trồng sẽ dễ dàng hấp thụ và sử dụng tốt hơn.
Đối với cách bón phân hữu cơ công nghiệp
Bón phân hữu cơ chế biến
Kỹ thuật bón phân hữu cơ chế biến trong canh tác nông nghiệp khá dễ thực hiện. Loại phân này được chế biến từ nguồn gốc hữu cơ hoàn toàn và có thể sử dụng cho cả giai đoạn bón thúc và bón lót.
Kỹ thuật bón thúc phân hữu cơ chế biến:
- Đối với cây trồng lâu năm: Bạn nên bón phân theo chiều rộng của tán lá cây bằng cách rải đều hoặc đào rãnh trên mặt đất, sau đó vùi phân xuống đất.
- Đối với cây trồng ngắn ngày: Bạn cũng áp dụng tương tự nhưng nên bón phân sớm để đạt hiệu quả tốt hơn.
Kỹ thuật bón lót phân hữu cơ chế biến:
- Bạn có thể bón phân theo hàng, bón trực tiếp vào từng gốc cây hoặc trải đều phân lên mặt đất và xới đất vùi phân xuống.
- Nếu bạn muốn dùng phân chế biến để bón lót cho đất trước khi gieo trồng, thì có thể trải đều phân lên mặt đất.
Bón phân hữu cơ vi sinh
Bón phân hữu cơ vi sinh là cách hiệu quả nhất để cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng. Loại phân này có thể sử dụng cho cả giai đoạn bón lót và bón thúc cây trồng. Đối với cây trồng ngắn ngày, nên sử dụng phân vi sinh trong giai đoạn bón lót để cây có thời gian hấp thụ tốt hơn. Bạn có thể rải phân vi sinh thành hàng trên mặt đất hoặc vùi phân vào trong đất, hoặc đặt vào các hố trước khi trồng cây.
Còn đối với cây trồng lâu năm, hãy sử dụng phân hữu cơ vi sinh cho giai đoạn bón thúc bằng cách rải đều phân cách xa gốc và ở ngoài mép tán cây. Điều này giúp rễ cây hấp thụ nước và chất dinh dưỡng tốt hơn.
Khi sử dụng phân hữu cơ vi sinh, hạn chế sử dụng các loại phân bón hóa học hay thuốc trừ sâu. Vi sinh vật trong phân vi sinh thường là các loại nấm có lợi, việc dùng thuốc bảo vệ thực vật có thể làm chết vi sinh vật có lợi trong phân. Nếu cần dùng thuốc trừ sâu, hãy chờ ít nhất 30 ngày sau khi bón phân hữu cơ vi sinh để đảm bảo hiệu quả của phân vẫn được duy trì.
Bón phân hữu cơ sinh học
Bón phân hữu cơ sinh học là phương pháp bón phân được điều chế bằng cách sử dụng các phương pháp sinh học và phối trộn nhiều nguyên liệu sinh học khác nhau để tăng hiệu quả sử dụng.
Khi bón phân hữu cơ sinh học cho cây lâu năm, cần trộn đều phân với đất, hoặc đặt phân vào hốc trồng, hoặc đào rãnh để phân xuống hốc trồng.
Còn đối với việc bón phân hữu cơ sinh học để thúc đẩy cây trồng, bạn nên đào rãnh xung quanh tán cây và đổ phân vào rãnh đó, sau đó lấp đất lại.
Bón phân hữu cơ khoáng
Bón phân hữu cơ khoáng là phương pháp bón phân chứa khoảng 8-10% hàm lượng chất dinh dưỡng dưới dạng vô cơ. Loại phân này có thể được sử dụng cho cả giai đoạn bón lót và bón thúc cho cây, vì chất vô cơ trong phân có khả năng được cây hấp thụ nhanh chóng.
Khi dùng phân hữu cơ khoáng để bón thúc, bạn có thể áp dụng cách làm tương tự như kỹ thuật bón phân hữu cơ sinh học. Tuy nhiên, cần hạn chế sử dụng phân quá nhiều, bởi vì trong phân hữu cơ khoáng cũng chứa thành phần hóa học vô cơ.
Sử dụng quá nhiều phân này có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật có lợi trong đất và gây tình trạng tồn dư chất vô cơ trong cây, điều này không tốt cho sức khỏe và sự phát triển của cây trồng.
Máy bay nông nghiệp không người lái rải phân bón hữu cơ hiệu quả
Hiện nay, việc bón phân cho cây trồng trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn nhờ vào sự ứng dụng của công nghệ máy bay không người lái trong nông nghiệp. Các dòng máy bay nông nghiệp như DJI T40, DJI T20P, DJI T50 đã xuất hiện với công suất lớn và khả năng vận hành đơn giản, giúp nông dân tiết kiệm chi phí và thời gian.
Sử dụng máy bay nông nghiệp để bón phân giúp tăng cường hiệu quả của việc sử dụng phân bón và thuốc trừ sâu. Việc bón phân và phun thuốc trở nên nhanh chóng và chính xác hơn, giúp phân bón và thuốc trừ sâu được phân phối đều khắp vùng đất, đảm bảo cây trồng nhận đủ lượng dưỡng chất cần thiết.
Khả năng vận hành dễ dàng của máy bay không người lái giúp nông dân tiết kiệm công sức và tập trung vào các công việc khác. Đồng thời, sử dụng công nghệ này cũng tăng năng suất và chất lượng sản phẩm khi thu hoạch. Nhờ hiệu quả kinh tế cao, nông dân có thể đạt được lợi nhuận tốt hơn và cải thiện điều kiện sống.
Kết luận
Trên đây, Cánh Diều Việt đã cung cấp một số thông tin quan trọng về sử dụng phân bón hữu cơ. Việc sử dụng phân bón một cách hợp lý là điều cần thiết để tận dụng tối đa các công dụng của phân bón và đồng thời tiết kiệm chi phí sản xuất trong nông nghiệp. Chúc bà con nông dân thành công và đạt được những thành quả tốt trong việc sử dụng phân bón hữu cơ trong canh tác nông nghiệp.
