Bệnh Thối Thân Trên Cây Chuối: Nguyên Nhân & Cách Phòng Trừ

Bệnh thối thân trên cây chuối là một bệnh lý do nấm, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và sự sinh trưởng của cây. Việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời có thể giúp giảm thiểu thiệt hại, đồng thời bảo vệ cây trồng một cách hiệu quả. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi vào chi tiết về triệu chứng, nguyên nhân, biện pháp phòng trừ, ảnh hưởng và khả năng hồi phục của cây chuối sau khi bị bệnh thối thân.

Bệnh thối thân trên cây chuối là gì?

Bệnh thối thân trên cây chuối là một loại bệnh nguy hiểm do nấm (phổ biến là Colletotrichum, Botryodiplodia, Fusarium, Rhizoctonia…) và vi khuẩn gây ra. Bệnh thường xuất hiện khi thời tiết ẩm, mưa nhiều hoặc đất trũng nước. Khu vực bị thối thân sẽ có màu nâu, đen; vết bệnh mềm, có mùi hôi, dần dần lan rộng. Nếu không xử lý kịp thời, cây sẽ vàng lá, yếu dần rồi đổ gãy, mất trắng vườn chuối.

Bệnh có mặt ở hầu khắp các vùng trồng chuối lớn của Việt Nam như Đồng Nai, Tiền Giang, Hưng Yên, Sơn La… Bên cạnh yếu tố thời tiết, các vết thương trong quá trình canh tác như cắt tỉa chưa vệ sinh, côn trùng đục thân hay phân bón không đúng cách cũng tạo điều kiện cho nấm bệnh xâm nhập.

Nguyên nhân gây bệnh thối thân trên cây chuối

• Nấm bệnh: Chủ đạo là nấm Colletotrichum, Botryodiplodia, Fusarium… xâm nhập qua vết thương ngoài, làm thân cây mục, nhũn và thối đen.
• Vi khuẩn gây thối nhũn: Phát triển trong điều kiện ẩm, đất kém thoát nước hoặc canh tác không đúng kỹ thuật.
• Điều kiện ngoại cảnh: Đất trũng, bón đạm quá nhiều hoặc sử dụng phân hữu cơ chưa mục, mùa mưa kéo dài.
• Vết thương cơ giới: Cắt tỉa, bón phân, hoặc côn trùng đục thân là đầu mối cho nấm bệnh và vi khuẩn xâm nhập.

Dấu hiệu nhận biết sớm bệnh thối thân chuối

Việc phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh thối thân có vai trò cực kỳ quan trọng để kịp thời xử lý, tránh lây lan ra cả vườn. Dưới đây là những dấu hiệu đặc trưng dễ quan sát:

• Trên thân cây sẽ xuất hiện các vết đen hoặc nâu, thường bắt đầu từ gốc lên và lan dần. Các vết này có màu sậm, đường viền rõ ràng. Khi ấn vào vùng bị bệnh sẽ thấy mô thân mềm nhũn, có thể chảy dịch nhớt kèm mùi hôi chua do phân hủy.
• Lá chuối héo vàng từ ngoài vào trong, ban đầu là các lá già và sau lan đến lá non. Cây bị bệnh nặng thường có phần bẹ gốc bong tróc, rỗng ruột. Khi bóc bẹ sẽ thấy phần mô bên trong thối đen, nhũn nát.
• Một số trường hợp cây gãy đổ khi chưa đến thời kỳ thu hoạch, do phần mô dẫn nước trong thân đã bị phá hủy nghiêm trọng.

Lưu ý: Những vết bệnh đầu tiên thường xuất hiện ở phần gốc thân, vì vậy việc kiểm tra kỹ khu vực chân gốc chuối thường xuyên là cách hiệu quả nhất để phát hiện bệnh sớm và chủ động xử lý.

Tác hại khi chuối bị thối thân

• Suy giảm sức sinh trưởng, lá vàng úa, nhỏ quả, năng suất giảm trên 30% nếu bệnh phát triển mạnh.
• Tỉ lệ chết cây/khóm tăng nhanh, tạo điều kiện cho mầm bệnh lây lan sang các khóm/vườn khác.
• Giảm giá trị thương phẩm trái chuối, ảnh hưởng trực tiếp thu nhập nhà vườn.
• Mất chi phí hồi phục, trồng mới và xử lý, đặc biệt tốn kém nếu vườn quy mô lớn.

Ảnh hưởng và khả năng hồi phục cây chuối sau khi bị bệnh thối thân

Bệnh thối thân làm hư hại phần thân và gốc – nơi vận chuyển nước và dinh dưỡng. Nếu phát hiện muộn, cây thường không thể cứu chữa, dễ gãy đổ và cần tiêu hủy.

Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm và xử lý kịp thời bằng cách cắt bỏ vùng bệnh, sát trùng gốc, bón Trichoderma, EM, và phân phục hồi (kali, lân, hữu cơ hoai mục), cây vẫn có khả năng hồi phục sau 10–20 ngày. Dấu hiệu hồi phục là lá xanh trở lại, thân khô ráo, bẹ non mọc đều.

Trong trường hợp cây bị thối nặng hoặc yếu, nên thay thế để tránh lây lan và tái nhiễm.

Cách phòng và điều trị bệnh thối thân trên cây chuối

Phòng bệnh chủ động – an toàn sinh học là chìa khóa

Phòng bệnh luôn hiệu quả và tiết kiệm hơn chữa bệnh. Để ngăn ngừa bệnh thối thân, nhà vườn cần duy trì môi trường canh tác sạch, thông thoáng, kết hợp kỹ thuật sinh học như sau:

• Làm đất và vệ sinh vườn kỹ: Loại bỏ cỏ dại, tàn dư thực vật có mầm bệnh. Xử lý đất bằng vôi bột, Trichoderma hoặc EM để tiêu diệt nấm và vi khuẩn tồn lưu.
• Chọn giống sạch bệnh: Ưu tiên cây giống nuôi cấy mô đã được kiểm dịch, không lấy giống từ vườn từng nhiễm bệnh.
• Không sử dụng phân hữu cơ tươi sống: Chỉ dùng phân đã ủ hoai mục kỹ để tránh phát sinh vi khuẩn có hại.
• Đảm bảo thoát nước tốt: Đào mương, lên luống cao, không để nước đọng ở gốc cây, đặc biệt vào mùa mưa.
• Tạo độ thông thoáng cho vườn: Trồng với mật độ hợp lý, cắt tỉa lá già – bẹ mục thường xuyên, giữ cho gốc luôn khô ráo.
• Luân canh cây trồng: Tránh trồng chuối liên tục nhiều năm. Nên luân canh với cây khác không cùng họ (như đậu nành, ngô…) trong 1–2 năm để cải tạo đất.
• Sát trùng dụng cụ canh tác: Trước và sau khi thao tác, nhất là khi cắt tỉa hoặc thay cây, tránh lây mầm bệnh từ cây bệnh sang cây khỏe.
• Tăng cường vi sinh vật có lợi: Sử dụng định kỳ các chế phẩm sinh học như Trichoderma, Bacillus hoặc EM để cải tạo hệ sinh thái đất.

Điều trị khi phát hiện bệnh

Khi cây xuất hiện các triệu chứng đầu tiên, cần xử lý ngay bằng các biện pháp sau:

Trường hợp nhẹ (mới nhiễm):

• Cắt bỏ phần thối, sát trùng bằng vôi bột hoặc nano đồng.
• Phun chế phẩm sinh học chứa Trichoderma, Bacillus, Chaetomium quanh gốc và thân.
• Bón phân phục hồi: kali, lân, hữu cơ hoai mục.

Trường hợp nặng (lan rộng, thân mục nát):

• Đào bỏ và tiêu hủy toàn bộ cây bệnh để tránh lây lan.
• Xử lý đất khu vực đó bằng vôi, EM hoặc Trichoderma.
• Phun thuốc hóa học được khuyến nghị như Phy FusaCo, nano bạc, nano đồng (pha đúng liều lượng, ưu tiên pha loãng).

Quy trình xử lý bệnh thực tế 5 bước

1. Cắt bỏ và tiêu hủy cây bệnh nặng – không dùng làm giống, không để gần mương rãnh.
2. Sát trùng vết cắt/gốc bằng vôi bột hoặc thuốc diệt khuẩn chuyên dụng.
3. Bón chế phẩm sinh học quanh gốc để tiêu diệt mầm bệnh và phục hồi hệ rễ.
4. Phun thuốc đặc trị đúng liều lượng – ưu tiên nano đồng, nano bạc, Phy FusaCo.
5. Dùng máy bay phun thuốc nếu xử lý quy mô lớn, đảm bảo độ phủ, tiết kiệm chi phí và tăng hiệu quả.
   

Ứng dụng máy bay nông nghiệp – Giải pháp hiện đại phòng trị bệnh thối thân

Việc điều trị bệnh thối thân bằng thuốc sinh học hoặc hóa học tuy hiệu quả, nhưng hiệu quả sẽ tăng cao hơn nếu kết hợp máy bay nông nghiệp trong quá trình phun thuốc.

Máy bay như DJI Agras T50 hoặc T70P giúp thuốc phân tán đều quanh thân và gốc, đặc biệt trên diện tích lớn. Bà con chủ động lượng thuốc, giảm 70% thời gian lao động, hạn chế tiếp xúc hóa chất độc hại và tiết kiệm đến 35% lượng thuốc so với cách làm truyền thống.

Tại Cánh Diều Việt, bà con được hướng dẫn tận nơi cách sử dụng máy bay phù hợp với vườn chuối của mình. Đăng ký trải nghiệm tại: https://canhdieuviet.vn/dang-ky-demo

Kết luận

Bệnh thối thân trên cây chuối là một trong những bệnh thường gặp và gây ra nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh trưởng của cây. Tuy nhiên, chúng ta có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời để giảm thiểu tác động của bệnh. Điều quan trọng là cần chăm sóc cây chuối một cách tốt nhất để giữ cho chúng khỏe mạnh và ít bị bệnh.

Hy vọng bài viết trên sẽ hữu ích cho bạn. Nếu có bất kỳ thắc mắc có thể liên hệ ngay 05 6655 8899 để được Cánh Diều Việt tư vấn và hỗ trợ nhiệt tình.

Bài viết liên quan:

1. Bệnh Panama Trên Chuối: Nguyên Nhân Và Cách Phòng Trừ