Phân đạm là một trong ba nguyên tố đa lượng cần thiết cho cây trồng, bên cạnh phân lân và phân kali. Đạm là thành phần chính của màng tế bào thực vật và diệp lục tố, đóng vai trò quan trọng trong sự sống và phát triển của cây trồng.
Tuy nhiên, việc sử dụng phân đạm cần phải đúng cách để tránh tình trạng thiếu hoặc thừa đạm, ảnh hưởng đến cây trồng. Hãy cùng Cánh Diều Việt tìm hiểu thêm về vai trò và cách sử dụng phân đạm trong bài viết dưới đây.
Phân đạm là gì?
Phân đạm là một loại phân bón vô cơ phổ biến, thành phần của phân đạm chứa hàm lượng nito (N) cần thiết cho cây trồng. Tỷ lệ phần trăm N trong phân đạm là yếu tố quan trọng thể hiện độ dinh dưỡng của phân bón. Cung cấp nito cho cây trồng trong hai dạng ion amoni (NH4+) và nitrat (NO3-) là một trong những công dụng quan trọng của phân đạm.
Hiện nay, có nhiều loại phân đạm phổ biến như Urê (Co(NH4)2), Amôn Nitrat (NH4NO3), Amoni Sunfat hay SA ((NH4)2SO4), đạm Clorua (NH4Cl), Xianamit Canxi, Photphat đạm hay MAP,…
Các loại phân đạm được sử dụng phổ biến hiện nay
Phân Ure
Công thức hóa học của phân Ure – CO(NH4)2, chứa từ 44% đến 48% lượng Nito, là loại phân bón đóng góp hơn 58% tổng sản xuất phân đạm toàn cầu.
Đây là loại phân bón có hai dạng khác nhau, mỗi dạng mang những đặc điểm riêng biệt:
- Dạng tinh thể trắng, hạt tròn, dễ tan trong nước. Tuy nhiên, điểm yếu của loại này là hút ẩm mạnh, vì vậy yêu cầu bảo quản kỹ càng tại nơi thoáng mát, khô ráo.
- Dạng viên nhỏ giống trứng cá, bổ sung chất chống ẩm, dễ bảo quản và vận chuyển. Loại này được ưa chuộng trong chăm sóc cây trồng.
Ưu điểm nổi bật của phân Ure là khả năng thích nghi rộng, phù hợp với nhiều loại cây trồng và đặc điểm đất khác nhau, đặc biệt hiệu quả khi sử dụng trên đất chua phèn.
Cách sử dụng hiệu quả:
- Bón thúc cho cây trồng: Phân Ure thường được sử dụng để kích thích sự phát triển của cây trồng. Nồng độ sử dụng thường dao động từ 0,5% đến 1,5% hoặc có thể điều chỉnh tùy thuộc vào tình trạng cây trồng.
- Phun lên lá: Phân Ure có thể được pha loãng với nước theo tỷ lệ 0,5% – 1,5% và phun lên lá cây. Điều này giúp cây hấp thụ chất dinh dưỡng hiệu quả hơn và tăng cường sức đề kháng.
- Trộn với phân lân: Có thể kết hợp Phân Ure với phân lân để tăng cường hiệu quả bón phân, tuy nhiên, không nên để trộn quá lâu để tránh mất chất dinh dưỡng.
- Bảo quản cẩn thận: Phân Ure cần được bảo quản kỹ càng, tránh ánh sáng trực tiếp từ mặt trời, vì ánh sáng có thể làm phân bị phân hủy và bay hơi nhanh chóng. Khi mở túi phân, nên sử dụng hết trong thời gian ngắn để đảm bảo hiệu quả sử dụng.
Phân đạm Amoni
Phân đạm amoni là loại phân bón tổng hợp, sử dụng các thành phần như muối amoni NH4Cl, NH4NO3, (NH4)2SO4… Đây là một loại phân đa dạng và phổ biến, với hai nhóm chính:
- Amoni sulphat ((NH4)2SO4): Còn được gọi là phân SA, có hàm lượng Nito 20-21% và Lưu huỳnh (S) 23-24%. Phân amoni sulphat khi sử dụng có thể làm đất trở nên chua, do đó nên kết hợp với các loại phân lân kiềm để cân bằng độ pH. Phân này tác động nhanh với cây trồng, tuy nhiên cần cẩn trọng khi bón cho cây con để tránh nguy cơ cháy lá.
- Amoni clorua (NH4Cl): Chứa hàm lượng dinh dưỡng 24-25% Nito và 75% Clorua (Cl). Phân này dễ tan trong nước, không gây vón cục và tơi, cũng dễ sử dụng. Tuy nhiên, khi sử dụng phân này, cần lưu ý rằng nó có thể làm đất trở nên chua và tạo ra dư lượng ion Cl- trong đất. Vì vậy, khi bón phân này, nên kết hợp với phân lân và các loại phân bón khác để tối ưu hiệu quả. Phân này thích hợp cho việc bón thúc và nên chia thành nhiều lần bón để tránh tác động quá mạnh lên cây trồng.
Phân đạm Nitrat
Phân đạm Nitrat là một loạt các loại phân bón phổ biến, bao gồm:
- Natri nitrat (NaNO3): Được sử dụng rộng rãi với hàm lượng Nito 16%, Na2O 25% và một ít vi lượng BO. Loại phân này thường được dùng cho các cây trồng lấy đường và cây lấy củ.
- Canxi nitrat (Ca(NO3)2): Chứa 15 – 15,5% Nito và 25% CaO. Phân có tính kiềm mạnh, hữu ích cho vùng đất chua.
- Magie nitrat (Mg(NO3)2): Chứa 13-15% Nito và 8% MgO, dễ tan trong nước. Loại phân này thường được sử dụng ở các vùng đất thiếu Magie.
- Amon Nitrat (NH4NO3): Chứa 33-35% cả hai dạng Nito NH4+ và NO3-. Loại phân có dạng tinh thể, màu vàng xám và dễ chảy nước. Thích hợp cho cây trồng cần nhiều Nito như bắp, bông, mía…
- Kali Nitrat (KNO3): Chứa 13% Nito và 44% K2O. Với hàm lượng Kali cao hơn Nito, loại phân này thường được sử dụng như một loại phân Kali, nhưng vẫn cung cấp Nito cho cây trồng.
Phân đạm Nitrat đem đến sự đa dạng và hiệu quả cho cây trồng của bạn. Bằng cách lựa chọn đúng loại phân phù hợp với nhu cầu cây trồng và đặc điểm đất, bạn có thể tối ưu hóa sự phát triển và năng suất của vườn trồng một cách hiệu quả.
Vai trò quan trọng của phân đạm đối với cây trồng
Đạm là một nguyên tố cực kỳ quan trọng đối với sự phát triển và sinh tồn của cây trồng. Vai trò của đạm bao gồm cấu tạo nên sự sống và thúc đẩy quá trình tăng trưởng của cây.
Đạm xuất hiện trong thành phần của tất cả các protein trong cây trồng, từ những protein đơn giản cho đến những protein phức tạp, là thành phần chính của màng tế bào thực vật và tham gia vào cấu tạo của axit nucleic (ADN và ARN), có vai trò cực kỳ quan trọng trong trao đổi vật chất của các cơ quan thực vật.
Ngoài ra, đạm còn tham gia vào cấu trúc của các hợp chất quan trọng như clorophin, protit, peptit, các axit amin, các enzim và nhiều loại vitamin khác trong cây. Thiếu đạm sẽ làm cây trở nên yếu đuối, lá mất màu và cây không thể thực hiện quá trình quang hợp.
Đạm cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình tăng trưởng của cây trồng. Nó giúp cây phân cành mạnh mẽ, phát triển lá nhiều và có khả năng quang hợp tốt, từ đó tăng năng suất cây trồng.
Tác hại khi cây thừa đạm
Khi bón phân đạm quá mức, thừa đạm sẽ gây ra những ảnh hưởng xấu cho cây trồng. Các hợp chất cacbon trong cây phải dùng nhiều để giải độc đạm, dẫn đến việc không hình thành được các chất “xơ” trong cây, làm cho quá trình hình thành hoa quả bị chững lại, làm giảm hoặc không cho thu hoạch.
Các triệu chứng khi cây trồng thừa đạm bao gồm:
- Rễ phát triển ít và nông: Sự tích tụ đạm vô cơ trong đất khiến rễ cây không phát triển mạnh mẽ và không thể hấp thụ đủ lượng nước và dinh dưỡng cần thiết.
- Cây lá rậm rạp, xanh non, đổ ẩm cao: Thừa đạm dẫn đến sự phát triển quá mức của cây, làm cho cây có nhiều lá non, lá xanh non mềm mại, dễ dàng thu thập độ ẩm, từ đó gây môi trường thuận lợi cho sự phát triển của sâu bệnh và các loại côn trùng.
- Ra hoa ít và muộn, cây khó đậu quả và quả không chắc hạt: Sự thừa đạm khiến quá trình sinh trưởng của cây không cân đối, dẫn đến việc cây ra hoa ít và muộn, không đậu quả đều và quả không phát triển đều.
- Dưới mặt đất, rễ cây ít và nông: Thừa đạm gây ảnh hưởng đến hệ rễ của cây, làm cho rễ cây không phát triển mạnh mẽ, dẫn đến sự thiếu cân đối giữa phần trên và phần dưới cây, làm cây trở nên dễ đổ.
- Khả năng chống chịu của cây trước các điều kiện ngoại cảnh như hạn, mặn, phèn, và nấm bệnh giảm đi đáng kể: Thừa đạm làm cây trở nên yếu đuối và dễ bị tổn thương bởi các điều kiện môi trường khắc nghiệt.
Tác hại khi cây thiếu đạm
Khi cây trồng thiếu đạm, năng suất và sự sinh trưởng của cây sẽ bị ảnh hưởng đáng kể. Đạm là nguyên liệu cơ bản cấu tạo nên các thành phần cơ bản của tế bào trong cây trồng, bao gồm protein, axit nucleic (ADN và ARN), và các enzym quan trọng. Thiếu đạm làm cản trở các quá trình sinh lý và sinh hóa trong cây, gây ra hiện tượng trì trệ sinh trưởng, cành cây yếu đuối, và lá già biến màu từ gốc lên ngọn.
Triệu chứng khác khi cây thiếu đạm bao gồm lá non màu xanh nhạt do thiếu diệp lục tố, một chất quan trọng trong quá trình quang hợp.
Ngoài ra, thiếu đạm còn gây ảnh hưởng đến sự phân cành và sinh trưởng của cây. Cây trồng sẽ phân cành rẽ nhánh kém, dẫn đến hình dạng cây không đều đẹp và khả năng sinh trưởng yếu hơn.
Các lưu ý khi sử dụng phân đạm cho cây giúp đạt hiệu quả cao
Để sử dụng phân đạm hiệu quả cho cây trồng, hãy lưu ý những điều sau:
- Phân Ure có tính thẩm thấu nhanh và dễ tan, giúp cây phát triển mạnh mẽ với nhiều lá xanh tươi và cành mới. Sử dụng loại phân này cho cây đang trong giai đoạn phát triển thân, cành và lá.
- Tránh bón phân đạm khi trời sắp mưa hoặc đang mưa để tránh bị rửa trôi. Đồng thời, không bón phân đạm khi trời khô hạn lâu ngày hoặc không thể tưới nước cho cây trồng.
- Khi sử dụng phân đạm, hãy kết hợp với phân kiềm, tro hoặc vôi để tránh làm chua đất và giảm hiệu lực của phân.
- Đối với cây có nhu cầu cần đạm nhiều, hãy chia ra làm nhiều lần để bón. Điều này đặc biệt quan trọng đối với đất chua, đất có độ mùn kém và dung tích hấp thụ thấp. Bón phân đúng đặc tính và nhu cầu của cây và đất.
- Nếu cây trồng cần nhiều đạm, hãy sử dụng phân nitrat, nhưng đối với lúa nước, hãy sử dụng phân đạm clorua hoặc amon sunfat. Đối với cây họ đậu thời gian đầu chưa có nốt sần, vẫn có thể bón phân đạm để tăng hiệu quả. Hãy trộn phân đạm với phân chuồng để đạt hiệu quả cao.
- Khi bảo quản phân đạm, tránh đổ trực tiếp xuống nền đất và không tựa vào tường. Hãy đặt phân vào bao giấy hoặc bao nilon và kê cao để tránh bị ẩm mốc và giảm chất lượng của phân bón.
Kết luận
Bài viết trên đã cung cấp thông tin đầy đủ về phân đạm và tác dụng quan trọng của nó đối với cây trồng. Phân bón đóng vai trò không thể thiếu trong việc giúp cây phát triển mạnh mẽ và đạt được năng suất thu hoạch cao. Để tiếp tục khám phá thêm về chủ đề phân bón cho cây trồng, hãy truy cập website Cánh Diều Việt của chúng tôi.
